Thuê chuyên gia, doanh nhân làm nhiệm vụ công chức lãnh đạo: Thể hiện tư duy mở

Không chỉ là thu hút chất xám

Đánh giá về đề xuất thuê nhân lực chất lượng cao ngoài biên chế như doanh nhân tiêu biểu, luật sư, luật gia, chuyên gia hoặc nhà khoa học... thực hiện một số nhiệm vụ của công chức lãnh đạo, luật sư Nguyễn Văn Chiến, nguyên Phó Chủ tịch Liên đoàn Luật sư Việt Nam, Giám đốc Công ty Luật Nguyễn Chiến cho rằng, đây là một đề xuất tiềm năng nếu được triển khai một cách nghiêm túc và đồng bộ.

Theo luật sư Nguyễn Văn Chiến, đề xuất này phù hợp với xu hướng quản trị quốc gia hiện đại; đồng thời thể hiện sự cởi mở thể chế – một điều kiện quan trọng để nâng cao năng lực hệ thống công vụ.

Trong bối cảnh Đảng đang đẩy mạnh cải cách thể chế thông qua Nghị quyết 66-NQ/TW, đề xuất mời chuyên gia giỏi tham gia vào bộ máy nhà nước chính là bước thể hiện tư duy mở, tiếp cận đa nguồn lực, không bó hẹp trong biên chế.

Bản thân Nghị quyết 66 đã nêu rõ mục tiêu: “Đổi mới quản lý công vụ, thu hút và trọng dụng nhân tài; hoàn thiện cơ chế đặc thù về tiền lương, đãi ngộ để thu hút chuyên gia giỏi”.

Theo luật sư Nguyễn Văn Chiến, đề xuất lần này là cơ hội để thực thi tinh thần cải cách thể chế được khẳng định trong nghị quyết, chứ không chỉ dừng ở ý tưởng đổi mới nhân sự.

Luật sư Nguyễn Văn Chiến

Thực tiễn đã chứng minh, tư nhân là môi trường đòi hỏi hiệu quả, tư duy chiến lược và kết quả cụ thể. Mặt khác, doanh nhân, luật sư, chuyên gia đầu ngành, đều là những người có khả năng tư duy chính sách từ thực tiễn. Họ hiểu rõ điểm nghẽn trong thực thi luật pháp ở các lĩnh vực cụ thể, khoảng cách giữa quy định và cuộc sống – điều mà nhiều cán bộ thuần túy hành chính đôi khi không cảm nhận được.

"Nghị quyết 68-NQ/TW đã đặt mục tiêu rất rõ ràng: “Tạo điều kiện để khu vực tư nhân tham gia sâu rộng vào xây dựng thể chế, chính sách kinh tế - xã hội”. Vậy nên tôi cho rằng, việc mời chuyên gia tham gia vào một số nhiệm vụ chuyên sâu không chỉ là thu hút chất xám, mà còn là trao cho khu vực tư một vị trí đồng kiến tạo chính sách, thay vì chỉ tham vấn từ xa như trước đây", luật sư Nguyễn Văn Chiến nói.

Công dân thực hiện thủ tục hành chính tại Trung tâm Phục vụ hành chính công Hà Nội

Phương án thuê doanh nhân và chuyên gia thực hiện một số nhiệm vụ của công chức lãnh đạo quản lý sẽ giải quyết những vấn đề tồn tại cố hữu trong bộ máy hành chính công. Thực tiễn đang đặt ra những yêu cầu rất mới đối với bộ máy nhà nước. Nhiều lĩnh vực như chuyển đổi số, quản trị công hiện đại, trí tuệ nhân tạo, xây dựng chính sách công, quản lý đầu tư công... đòi hỏi kiến thức chuyên sâu, kinh nghiệm thực tiễn và năng lực đổi mới sáng tạo.

Trong khi đó, đội ngũ công chức hiện nay đã được chuẩn hóa về trình độ, song vẫn còn không ít hạn chế về năng lực điều hành và tư duy đột phá, trong một số lĩnh vực chưa thể đáp ứng được ngay với sự thay đổi khoa học công nghệ rất nhanh và mạnh mẽ. Điều này đặt ra những yêu cầu đặc biệt về nguồn nhân lực vừa bảo đảm toàn diện, vừa chuyên sâu và đặc biệt là đáp ứng ngay trong từng thời điểm.

Với cơ chế ký hợp đồng, chúng tôi mong muốn sẽ tận dụng, phát huy tối đa kinh nghiệm và năng lực đặc thù từ doanh nhân, nhà khoa học và chuyên gia, hướng tới nâng cao hiệu quả quản lý, tinh gọn bộ máy và thúc đẩy cải cách hành chính. Nguồn lực xã hội chất lượng cao tham gia trực tiếp vào công vụ sẽ góp phần cải thiện hiệu suất của bộ máy nhà nước....

Bộ trưởng Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà trả lời phỏng vấn báo VnExpress ngày 10/6.

Cơ chế linh hoạt về tiền lương

Nhiều ý kiến cho rằng, mức lương khu vực công hiện rất thấp và thực hiện theo cơ chế hệ số. Nếu chính sách tiền lương không thay đổi, rất khó thu hút chuyên gia giỏi khối tư nhân tham gia thực hiện các nhiệm vụ chuyên sâu như đề xuất.

Luật sư Nguyễn Văn Chiến cho rằng, nếu chỉ trả lương theo lương hệ số như hiện nay thì chắc chắn không thể mời được chuyên gia giỏi từ khu vực tư.

Do đó, nhất thiết cần xây dựng một cơ chế linh hoạt, tách khỏi khung lương hiện hành. Trong đó, có thể nghiên cứu trả lương theo hiệu quả công việc, theo gói đề án cụ thể. Đồng thời, có cơ chế khen thưởng nếu hiệu quả vượt bậc hoặc xử phạt nếu kết quả không đạt.

"Bên cạnh đó, cần có cơ chế hợp đồng lao động đặc biệt theo tinh thần Nghị quyết 66 đã cho phép điều này: “Thí điểm hợp đồng đối với một số chức danh lãnh đạo, quản lý; áp dụng cơ chế tiền lương gắn với năng lực và kết quả thực hiện nhiệm vụ”; hoặc nghiên cứu thành lập quỹ trả lương chuyên gia khu vực công để chủ động tài chính, đồng thời áp dụng nguyên tắc lương theo vị trí và đầu ra, giống như mô hình các tổng công ty nhà nước đang triển khai", luật sư Chiến nói.

Công dân thực hiện thủ tục hành chính tại Trung tâm Phục vụ hành chính công Hà Nội.

Hơn nữa, nếp vận hành công quyền hiện nay vẫn nặng về trình – ký - chờ - xin theo quy trình. Trong khi chuyên gia ở khối tư nhân quen làm việc nhanh, quyết liệt hướng tới kết quả.

"Nếu chỉ đưa họ vào để “ngồi đúng chỗ” nhưng không có cơ chế đảm bảo thực quyền, không có bộ máy hỗ trợ tương thích thì có tài cũng thành bó tay. Thế nên, cần song hành cải cách những quy định của pháp luật bất cập đồng thời có cơ chế. Ví như trao quyền thực chất cho chuyên gia; bố trí tổ thư ký, tổ chuyên trách hỗ trợ; linh hoạt quy trình nội bộ để chuyên gia ra quyết định kịp thời.

Cùng với đó, cần thiết lập cơ chế “luồng xử lý nhanh” trong nội bộ cho các vị trí chuyên gia; tự chủ tổ chức tổ công tác hoặc nhóm làm việc chuyên biệt và có cơ chế phản hồi trực tiếp từ chuyên gia lên người đứng đầu... Điều này không chỉ giúp chuyên gia xử lý việc hiệu quả mà còn giảm thiểu xung đột nội bộ với hệ thống hành chính cũ", luật sư Nguyễn Văn Chiến đề xuất.