Người bệnh mạn tính xếp hàng dài tại Bệnh viện Đa khoa khu vực Thủ Đức để đợi tới lượt lấy thuốc BHYT hằng tháng - Ảnh: THU HIẾN
Câu chuyện này đang xảy ra tại nhiều bệnh viện, khi mỗi ngày phải tiếp nhận hàng trăm, hàng nghìn người bệnh mạn tính xếp hàng đợi lấy thuốc, trong khi thời gian khám lại rất ít ỏi hoặc chỉ hỏi bệnh chung chung, điều này gây không ít phiền hà cho người bệnh và quá tải cho cơ sở y tế.
Nỗi khổ của người bệnh mạn tính
Theo ghi nhận của Tuổi Trẻ, hơn 8h sáng 29-5, tại khu cấp phát thuốc Năm 2025, Việt Nam có 16% dân số là người cao tuổi, 1 người gánh 3-4 bệnh mạn tínhBác sĩ kể chuyện đáng buồn khi khám cho người bệnh mạn tínhKhởi động chiến dịch chăm sóc và quản lý sức khỏe cho người bệnh mạn tính
"Cứ cách 21 ngày là tôi phải đến bệnh viện lấy thuốc, 7h sáng bắt đầu đi, dù lớn tuổi được ưu tiên thế nhưng có hôm đến 12h mới xong, còn có hôm đợi lâu quá tôi về mà không lấy được thuốc.
Đa số là thuốc như tháng trước nhưng vẫn phải đi bệnh viện thường xuyên, xét nghiệm thì 3 tháng mới làm. Có lần xin bác sĩ cho thuốc dài ngày thêm thì bác sĩ nói không được vì đây là quy định, tôi mong bác sĩ cho thuốc dài thêm để đỡ vất vả hơn", bà T. tâm tư.
Còn tại Hà Nội, tại hành lang phòng khám nội, bà Hồng (63 tuổi, ở quận Hà Đông) đến khám định kỳ bệnh tiểu đường, cao huyết áp chờ gần 2 tiếng đồng hồ, nhưng việc khám bệnh của bà chỉ gói gọn trong 3 phút, bác sĩ lật hồ sơ, hỏi "uống thuốc đều không? Có triệu chứng gì khác lạ không?" rồi kê lại đúng toa thuốc tháng trước.
"Tôi đâu có được xét nghiệm hay đổi thuốc vẫn phải mất cả buổi, bắt xe đi từ sáng sớm tới tận trưa mới xong", bà Hồng nói, tay cầm tờ đơn thuốc mà bà đã thuộc lòng.
Chuyện như bà Hồng không hiếm, ông Hòa (75 tuổi, cựu chiến binh ở Hà Nội) hằng tháng vẫn đến tái khám bệnh tim mạch, dù sức khỏe ổn định và có đủ bảo hiểm y tế.
"Lần nào cũng thử máu, đo điện tim, chờ khám, rồi chờ phát thuốc. Cực nhất là mấy ông già bà cả như tôi, đi đứng khó khăn, không đi thì không có thuốc uống", ông Hòa than thở.
Theo ghi nhận của phóng viên, nhiều người bệnh mắc các bệnh mạn tính như tiểu đường, tăng huyết áp, viêm khớp... đang phải trải qua quy trình khám bệnh y hệt như bệnh nhân mới là lấy số, gặp bác sĩ, làm xét nghiệm (nếu có) mới được cấp thuốc, phần lớn thuốc lại không thay đổi trong thời gian dài.
Với lượng bệnh nhân đông, mỗi khâu đều phải chờ đợi, có người dành đến nửa ngày chỉ để thực hiện quy trình lặp đi lặp lại hằng tháng, hằng năm và đơn thuốc không nhiều thay đổi.
Nhiều mặt bệnh có thể cấp thuốc dài hơn, người bệnh đỡ vất vả
Thời điểm COVID-19 bùng phát, Bộ Y tế đã có hướng dẫn nâng thời gian cấp thuốc cho người bệnh mạn tính đã điều trị ổn định lên 2-3 tháng. Sau đại dịch, nhiều chuyên gia nhận thấy "mô hình" này đã đem lại hiệu quả, có lợi cho cả người bệnh và bệnh viện.
Sau đó, Bảo hiểm xã hội Việt Nam đã kiến nghị Bộ Y tế cho phép tăng thời gian cấp thuốc lên tối đa 90 ngày, bệnh nhân chưa ổn định vẫn tái khám hằng tháng, nhưng người đã điều trị ổn định có thể nhận thuốc tối đa 3 tháng/lần, thay vì dưới 1 tháng như hiện nay.
Bệnh viện Đa khoa Xanh Pôn thí điểm cấp thuốc dài ngày từ tháng 11-2024 đến hết tháng 4-2025, đã cấp trên 30 ngày cho khoảng 2.300 người bệnh. Số lượng bệnh nhân được cấp thuốc dài có xu hướng tăng dần theo từng tháng.
Kết quả cho thấy tỉ lệ bệnh nhân phải quay lại khám trong vòng 50 ngày (tương đương gần 2 tháng) sau khi được cấp thuốc trên 30 ngày chỉ khoảng 3%. Nguyên nhân chủ yếu bao gồm xuất hiện tác dụng phụ, phản ứng không mong muốn cần điều chỉnh liều hoặc đổi thuốc, hoặc phát sinh triệu chứng bất thường như cơn tăng huyết áp, biến động chỉ số glucose ở bệnh nhân đái tháo đường.
Một số nhóm bệnh lý mạn tính như tăng huyết áp, đái tháo đường type 2, rối loạn lipid máu, viêm gan B mạn, thoái hóa khớp, Parkinson được đánh giá là phù hợp để áp dụng cấp thuốc dài ngày.
"Chính sách này đã góp phần giảm đáng kể tần suất đến bệnh viện của người bệnh, đặc biệt trong các khung giờ cao điểm như 8h-10h sáng và 13h-15h chiều, qua đó cải thiện thuận lợi cho công tác chuyên môn tại các khoa khám bệnh", đại diện Bệnh viện Xanh Pôn đánh giá.
Theo đó, các bác sĩ cũng nhận định tiêu chí lựa chọn bệnh nhân cấp thuốc trên 30 ngày cần tình trạng bệnh ổn định tối thiểu 3-12 tháng tùy nhóm bệnh, giúp đảm bảo an toàn điều trị, đồng thời hạn chế nguy cơ biến chứng do thiếu giám sát y tế, góp phần hỗ trợ quản lý bệnh mạn tính.
Cần linh hoạt cho người bệnh
Nhiều người bệnh mạn tính cho hay cứ cách 21 ngày phải đến bệnh viện bốc thuốc lại, trong khi 3-6 tháng mới làm xét nghiệm - Ảnh: THU HIẾN
Việc theo dõi, cấp thuốc cho bệnh nhân mạn tính đã điều trị ổn định theo cách hợp lý không chỉ giảm tải cho bệnh viện tuyến trên mà giúp người bệnh tiết kiệm thời gian và công sức.
Ngoài ra các chuyên gia y tế cho rằng cần có thêm giải pháp như cập nhật phần mềm y tế để nhận diện người bệnh ổn định, cho phép tái cấp thuốc qua app hoặc bác sĩ tư vấn từ xa. Đồng thời tăng cường chất lượng y tế cơ sở để tạo lòng tin, người bệnh có thể được điều trị bệnh mạn tính ngay tại trạm y tế xã. Đây cũng là giải pháp lâu dài để người bệnh không còn tâm lý "phải lên tuyến cuối" mới an tâm.
Bác sĩ Nguyễn Thế Vũ, giám đốc Bệnh viện quận 7 (TP.HCM), cho hay bệnh nhân mắc các bệnh mạn tính đến bệnh viện thăm khám chiếm khoảng 60%. Bệnh viện đang lên kế hoạch kéo dài thời gian cấp thuốc bệnh mạn tính lên 60 ngày đối với người bệnh lớn tuổi không có khả năng di chuyển, người già neo đơn để giảm bớt vất vả cho họ.
Theo bác sĩ Vũ, việc kéo dài thời gian cấp phát thuốc lên 60 hoặc 90 ngày là cần thiết để tránh gây phiền hà cho bệnh nhân. Tuy nhiên, kéo dài thời gian cấp thuốc phải kèm thăm khám kỹ càng của bác sĩ, đánh giá tình hình người bệnh. Trường hợp bệnh đã ổn định có thể linh hoạt về thời gian vì diễn tiến bệnh của người lớn tuổi rất dễ chuyển tiến nặng.
Lãnh đạo Vụ Bảo hiểm y tế (Bộ Y tế) đồng tình với đề xuất cấp thuốc 2-3 tháng/lần cho người bệnh mạn tính đã điều trị ổn định. Bảo hiểm xã hội Việt Nam cũng đề xuất phương án này.
Còn Cục Quản lý khám chữa bệnh (Bộ Y tế) - cũng là đơn vị soạn thảo thông tư 52 về việc kê đơn thuốc hóa dược trong điều trị ngoại trú - cho hay đang lấy ý kiến chuyên gia, hội đồng chuyên môn để sửa nghị định. Việc có kéo dài thời gian cấp thuốc hay không cần được xem xét kỹ để đảm bảo kiểm soát tốt bệnh mạn tính cho người bệnh.
Người bệnh mạn tính vẫn đang chờ đợi sự thay đổi trong thời gian kê đơn, để mỗi tháng họ không cần đến bệnh viện xếp hàng và... lấy đơn thuốc cũ quen thuộc.
Phát thuốc 2 tháng/lần để giảm tải bệnh viện và giảm thời gian chờ khám bảo hiểm
