Tiết kiệm điện để đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia

Phát biểu khai mạc Diễn đàn "Sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả: Thành quả và mục tiêu trong kỷ nguyên vươn mình" sáng 26/6, Cục trưởng Cục Đổi mới sáng tạo, chuyển đổi xanh và Khuyến công Nguyễn Thị Lâm Giang cho biết, năng lượng là huyết mạch của nền kinh tế quốc dân.

Theo bà Giang, theo Nghị quyết 55-NQ/TW của Bộ Chính trị và Quy hoạch điện VIII điều chỉnh, đến năm 2030, Việt Nam cần khoảng 150.000MW công suất nguồn điện, gần gấp đôi hiện nay, để đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội với tốc độ tăng trưởng GDP bình quân 8%/năm 2025 và cao hơn trong các năm tiếp theo.

Trong bối cảnh, nhu cầu sử dụng điện tại Việt Nam ngày càng tăng cao với tốc độ trung bình từ 8 - 10%/năm, trong khi đó, nhiều nguồn điện của Việt Nam đã đạt mức tới hạn. Nhiều nhà máy công nghiệp vẫn sử dụng công nghệ cũ, tiêu tốn năng lượng. Ý thức tiết kiệm năng lượng dù đã được nâng lên song vẫn còn hạn chế. Điều này càng gây áp lực cho hệ thống điện quốc gia, do đó tiết kiệm điện là một trong những giải pháp quan trọng cấp bách để ứng phó với tình trạng thiếu điện, đảm bảo an ninh năng lượng, giảm phát thải, giảm chi phí, bảo vệ môi trường và nâng cao năng lực cạnh tranh của nền kinh tế.

“Sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả không chỉ là trách nhiệm của riêng ngành điện hay các cơ quan quản lý nhà nước, mà là nhiệm vụ chung của toàn xã hội, từ mỗi gia đình, mỗi doanh nghiệp đến các tổ chức, cộng đồng”, bà Giang cho hay.

Với sự đồng hành, vào cuộc mạnh mẽ của các bộ ngành, doanh nghiệp và người dân, bà Giang cũng kỳ vọng phong trào sử dụng năng lượng tiết kiệm năng lượng sẽ được lan toả mạnh mẽ hơn nữa, góp phần đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia bền vững cũng như thực hiện các cam kết quốc tế, tự tin bước vào giai đoạn phát triển mới của Việt Nam.

"Thông qua diễn đàn lần này, Bộ Công Thương mong muốn phổ biến rộng rãi các điểm mới của Luật Sử dụng Năng lượng tiết kiệm và hiệu quả sửa đổi; Tiếp nhận ý kiến, kinh nghiệm từ chuyên gia, doanh nghiệp, tổ chức và cộng đồng nhằm triển khai hiệu quả Luật trong thực tiễn; Tiếp tục lan tỏa nhận thức về tiết kiệm năng lượng như một giải pháp thiết yếu để đảm bảo an ninh năng lượng và thực hiện cam kết “Net Zero” vào năm 2050”, bà Giang nói.

Cục trưởng Cục Đổi mới sáng tạo, chuyển đổi xanh và Khuyến công Nguyễn Thị Lâm Giang chia sẻ tại diễn đàn

Cục trưởng Cục Đổi mới sáng tạo, chuyển đổi xanh và Khuyến công (Bộ Công Thương) Nguyễn Thị Lâm Giang cũng cho biết, Bộ Công Thương sẽ sớm ban hành các văn bản dưới luật hướng dẫn thi hành chi tiết. Cùng đó, xây dựng cơ chế khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào công nghệ tiết kiệm năng lượng, đẩy mạnh tuyên truyền sâu rộng, đổi mới hình thức truyền thông qua các cuộc thi, diễn đàn, hoạt động cộng đồng, tăng cường đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao cho thị trường kiểm toán và tư vấn năng lượng. Đi cùng đó là sẽ giám sát thực hiện tại các địa phương, tạo chuyển biến rõ rệt từ Trung ương đến cơ sở.

Theo đại diện Bộ Công Thương, chương trình mục tiêu quốc gia về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả giai đoạn 2016–2020 đã giúp cả nước tiết kiệm được khoảng 5,65% tổng năng lượng tiêu thụ, tương đương hàng tỷ kWh điện. Từ năm 2020 đến nay, các chương trình sử dụng năng lượng tiếp tục được đẩy mạnh, đặc biệt là tiết kiệm điện với mục tiêu đạt từ 2% tổng sản lượng điện thương phẩm/năm trở lên.

Cùng với đó, Bộ cũng chủ động hỗ trợ các ngành tiêu thụ nhiều năng lượng như xi măng, thép, dệt may, chế biến thực phẩm cải thiện hiệu suất sử dụng năng lượng. Đồng thời, phát triển thị trường thiết bị hiệu suất cao, thúc đẩy dán nhãn năng lượng rộng rãi cho hàng chục dòng sản phẩm.

Tuy nhiên, trước những biến đổi của bối cảnh trong nước và quốc tế, các quy định hiện hành đã có một số hạn chế nhất định, Bộ Công Thương đã chủ động đề xuất sửa đổi, bổ sung Luật SDNLTK&HQ để phù hợp với yêu cầu mới, đồng thời nâng cao hiệu quả trong công tác quản lý, thực thi chương trình sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả.

Ông Võ Quang Lâm, Phó Tổng giám đốc EVN đề nghị Bộ Công Thương sớm trình Chính phủ dự thảo Nghị định hướng dẫn Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả (sửa đổi)

Tiết kiệm năng lượng là yêu cầu bắt buộc

Chia sẻ tại diễn đàn, ông Võ Quang Lâm, Phó Tổng giám đốc EVN đánh giá cao những điểm mới trong Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả (sửa đổi) vừa được Quốc hội thông qua ngày 18/6, trong đó, ghi nhận 2 nội dung lớn được ban hành bắt kịp với xu hướng thế giới và mở ra cơ hội sử dụng hiệu quả năng lượng trong thời gian tới.

Theo ông Lâm, Luật sửa đổi, bổ sung Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả có 2 nội dung rất quan trọng và rất phù hợp với nhu cầu mới. Thứ nhất là việc sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả bây giờ là một yêu cầu bắt buộc chứ không phải khuyến khích như giai đoạn trước đây. Điều này đồng nghĩa bắt buộc các doanh nghiệp sử dụng năng lượng trọng điểm là bắt buộc phải thực hiện kiểm toán năng lượng, bắt buộc và thực hiện các giải pháp được khuyến cáo trong báo cáo về kiểm toán năng lượng.

Chính vì vậy, Sở Công Thương các tỉnh, thành phố sẽ có cơ sở để giám sát việc thực hiện các giải pháp này. Và một cái thông tin tốt hơn, chúng tôi đánh giá tích cực hơn, đó là việc có nguồn lực để giúp các doanh nghiệp và người dân sử dụng các nguồn hỗ trợ tài chính từ trong nước cũng như nước ngoài để có thể sử dụng các giải pháp tiết kiệm năng lượng này.

Các đại biểu chia sẻ về những điểm mới của Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả (sửa đổi) tại Diễn đàn

Đại diện EVN cũng đề nghị Bộ Công Thương sớm trình Chính phủ dự thảo Nghị định hướng dẫn Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả (sửa đổi) để các điểm mới của Luật sớm được đưa vào thực thi theo đúng kế hoạch từ đầu năm 2026. Theo lãnh đạo EVN, việc sớm vận hành Quỹ thúc đẩy Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả sẽ tạo môi trường cho các doanh nghiệp dịch vụ năng lượng phát triển. Đây là cơ hội tốt để có thể thúc đẩy các công ty dịch vụ năng lượng phát triển. Kinh nghiệm từ các nước tiên tiến cho thấy, khi các công ty dịch vụ năng lượng phát triển tốt cũng là một trong những cấu phần tham gia vào việc đảm bảo hệ thống điện vận hành một cách an toàn ổn định và liên tục.

Ông Nguyễn Công Thịnh, Phó Vụ trưởng Vụ Khoa học Công nghệ, Môi trường và Vật liệu xây dựng (Bộ Xây dựng) cho rằng, trong bối cảnh hiện nay, sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả không còn là một lựa chọn, mà đã trở thành yêu cầu bắt buộc mang tính toàn cầu. Những tiêu chuẩn xanh, những ràng buộc liên quan đến phát thải carbon không còn chỉ là định hướng, mà đã được các quốc gia phát triển chuyển hóa thành luật lệ cụ thể, gắn với lợi ích thị trường, cạnh tranh thương mại và sự tồn vong của doanh nghiệp.

Ông cũng nhấn mạnh rằng, việc quản lý năng lượng trong thời gian tới phải dựa trên cơ sở bắt buộc, không thể dừng lại ở khuyến khích như trước đây. Các sản phẩm, hàng hóa, nhất là hàng xuất khẩu, sẽ phải chứng minh tính minh bạch trong tiêu thụ năng lượng và phát thải carbon trong suốt chuỗi sản xuất, chứ không chỉ ở giai đoạn hoàn thiện.

Doanh nghiệp sẽ phải đáp ứng yêu cầu về truy xuất phát thải ngay từ khâu nguyên liệu đầu vào, sản xuất, đến tiêu thụ cuối cùng. Đây là những yêu cầu mà hệ thống pháp luật, kỹ thuật, giám sát và báo cáo của Việt Nam cần nhanh chóng đáp ứng.

“Giai đoạn 2025-2030, EVN đặt mục tiêu giảm tỉ lệ điện dùng cho truyền tải và phân phối của toàn hệ thống lưới điện xuống dưới 6%; giảm công suất phụ tải đỉnh thông qua chương trình quản lý phía nhu cầu điện (DSM/DR) tối thiểu 1.500MW. Đồng thời, EVN sẽ phối hợp chặt chẽ với các cơ quan truyền thông, báo chí, tổ chức chính trị - xã hội từ Trung ương tới địa phương để đẩy mạnh công tác tuyên truyền, tư vấn khách hàng sử dụng điện an toàn, tiết kiệm và hiệu quả”, ông Võ Quang Lâm, Phó Tổng giám đốc EVN.