Trải nghiệm phố đêm
Chúng tôi có mặt tại phố Nana của Bangkok (Thái Lan) vào 21 giờ tối cuối tuần tháng 3/2025. Thời tiết đẹp nên khách du lịch nườm nượp qua lại trên các tuyến phố nổi tiếng sầm uất với rất nhiều quán bar và nhà hàng, đồ lưu niệm. Một nữ nhân viên hướng dẫn tour cho biết giờ này thực sự “chưa có gì, khoảng 23 giờ đêm trở về khuya khách du lịch mới qua các phố này nhiều”.
Quan sát mới thấy bạn hướng dẫn có lý. 21 giờ mà nhiều cửa hàng mới lục tục bầy hàng để bán. Đủ các loại hàng phục vụ du khách, từ kính, mũ, áo phông, bật lửa, đồ ăn nhẹ và điều đáng chú ý là các loại sản phẩm dành cho dân nghiền nicotin đều có mặt và rất phong phú. Các tủ kính bán loại viên nghậm nicotin, thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng đủ màu sắc…Cả nhóm chúng tôi nán lại cửa hàng bán viên ngậm nicotin, anh bạn cùng đoàn sau phút hào hứng ‘trải nghiệm” viên ngậm nicotin cho biết: “phê quá”! Trong quán bar, khá nhiều thanh niên sử dụng thuốc lá mới thay cho thuốc lá truyền thống.
 |
Tại các phố Asok, Huay Kwang, Bangsue…cùng thuộc trung tâm sầm uất của Bangkok, chúng tôi đều chứng kiến cảnh mua bán, sử dụng các loại thuốc lá điện tử, thuốc nung nóng khá thoải mái. Nhiều khách du lịch Châu âu thì có vẻ “sành điệu” khi tỏ ra thích các viên ngậm nicotin, vừa tiện, vừa đủ “độ phê” hơn. Chưa có thống kê đầy đủ về tỷ lệ người dùng tại Thái Lan chuyển sang thuốc lá mới nhưng có lẽ cũng không nhỏ.
Một vòng quanh khu chợ Chatuchak nổi tiếng, tại tầng 1, khi chúng tôi hỏi mua thuốc lá nung nóng, mấy thanh niên bán hàng nhìn với ánh mắt dò xét và từ chối. Tuy nhiên, lên tầng 3 của khu chợ nổi tiếng này thì viên ngậm nicotin bày cả sạp, thoải mái chọn lựa, chụp ảnh! Chị nhân viên hướng dẫn tour cho biết, nhu cầu của người dùng lớn nên nhiều người vẫn bán mặc dù chính phủ Thái Lan 10 năm ban hành lệnh cấm. “Nhiều quốc gia cho phép sử dụng thuốc lá mới nên khách du lịch khi vào Thái Lan cần mua. Có cầu thì ắt sẽ có cung. Cấm nơi này thì người ta bán chỗ khác, nhiều người chuyển sang mua trên mạng”, bạn hướng dẫn nói.
Loay hoay với lệnh cấm
Theo ông RODNEY J. SCHADDEE VAN DOOREN (RVD) - Trưởng Bộ phận Phòng chống buôn lậu Tập đoàn Philip Morris International (PMI) thống kê chưa đầy đủ, tại Thái Lan tỷ lệ thuốc lá buôn lậu trên thị trường nước này chiếm khoảng 25,5%. Vấn đề tại Thái Lan đó là cần quan tâm đến nhu cầu của người dùng. Một khi đã chọn phương án là cấm thay vì quản lý, thì chúng ta cần phải thực thi hết sức chặt chẽ đến cùng. Nếu không, thì các sản phẩm lậu – vốn không thể đảm bảo tính năng giảm tác hại và giúp đạt được một tương lai không khói thuốc như các sản phẩm chính ngạch được…
 |
Thái Lan đã ban hành lệnh cấm nhập khẩu các loại thiết bị TLĐT và phụ kiện từ năm 2014. Người bán có thể phải đối mặt với mức án lên đến 3 năm tù giam cùng/hay khoản tiền phạt 60.000 THB (hơn 44 triệu VNĐ), trong khi những kẻ buôn lậu có thể phải đối mặt với mức án lên tới 10 năm tù cùng/hay khoản tiền phạt lên đến 500.000 THB (hơn 367 triệu VNĐ).
Theo báo The Better, các cơ quan quản lý Thái Lan đã tăng cường công tác đấu tranh, trấn áp các tội phạm buôn lậu TLĐT. Tuy nhiên, các số liệu cung cấp từ các cơ quan chức năng cũng như số liệu khảo sát là bằng chứng cho thấy tỷ lệ người sử dụng TLĐT ở Thái Lan vẫn không ngừng tăng lên.
Một khảo sát do một nhóm hành động vì lợi ích cộng đồng thực hiện năm 2022 cho thấy, có tới 700.000 người đang sử dụng TLĐT ở Thái Lan, tăng gấp 10 lần chỉ sau 7 năm so với khảo sát được thực hiện năm 2021.
Dưới góc độ tâm lý, các vụ bắt giữ gieo rắc nỗi ám ảnh lên người dùng TLĐT, tạo cảm giác việc sử dụng TLĐT như tội phạm. Thậm chí, quốc gia này còn có các hình thức phạt đôi khi còn nghiêm ngặt hơn so với hình phạt áp dụng cho một số loại ma túy ở các quốc gia khác.
Theo đề xuất của Ủy ban đặc biệt về Thuốc lá điện tử (KMT) của Thái Lan có 3 phương án để Chính phủ cân nhắc. Phương án thứ nhất, TLĐT và tất cả các loại thiết bị TLNN đều là sản phẩm thuộc danh mục hàng hóa bất hợp pháp. Phương án này có thể được thực hiện theo hai cách: sửa đổi Đạo luật Hải quan theo điều 2560 (năm 2017) và Thông tư của Bộ Thương mại hiện hành, quy định người tàng trữ TLĐT sẽ vi phạm theo quy định của Luật Hải quan. Theo đó, sẽ ban hành luật mới ở cấp độ Đạo luật để đưa TLĐT, TLNN là sản phẩm bất hợp pháp.
Phương án thứ hai là chỉ đưa TLNN vào danh mục hàng hóa được quản lý bằng cách sửa đổi Đạo luật Hải quan theo điều 2560 (năm 2017) và Thông tư của Bộ Thương mại về việc chỉ định thuốc lá Barracuda (một hình thức khác của shisa); còn TLĐT vẫn là hàng cấm nhập khẩu vào Thái Lan theo điều 2557 (năm 2014).
Phương án thứ ba là Thái Lan sẽ đưa cả TLĐT và TLNN vào quản lý. Theo đó sẽ sửa đổi Thông tư của Bộ Thương mại để đưa cả hai sản phẩm này thành mặt hàng được phép nhập khẩu, sản xuất và phân phối, trong khi vẫn quy định thuốc lá baraku là mặt hàng bị cấm nhập khẩu. Đồng thời, sẽ ban hành Thông tư quy định TLLN là sản phẩm thuốc lá, theo đúng Quy định về Thuốc lá và Sản phẩm Thuốc lá. Theo đó là áp dụng Đạo luật Thuế tiêu thụ đặc biệt và thi hành các biện pháp pháp lý theo Đạo luật Kiểm soát Sản phẩm Thuốc lá. Ngoài ra, còn có Luật Tiêu chuẩn Sản phẩm Công nghiệp, được sử dụng để quản lý tiêu chuẩn chất lượng của thiết bị và cấu thành của TLĐT và các hợp chất không chứa nicotine được sử dụng trong TLĐT.
