Trên hành trình 100 năm, báo chí Việt Nam đã chứng kiến biết bao lớp nhà báo dấn thân nơi tuyến đầu, bao bài viết làm thay đổi số phận một vùng quê, một con người, hay góp phần sửa sai những bất cập trong xã hội… Nhưng phía sau những dòng tin nóng hổi, những phóng sự điều tra rung động lòng người, những bài luận sắc sảo là người TKTS lặng lẽ dàn dựng, cân chỉnh và chịu trách nhiệm về từng câu chữ.
 |
| Nhà báo Trương Hoàng Long "Chính sự tử tế với đồng nghiệp, với bạn đọc, với chính từng câu chữ là điều giúp nghề này tồn tại một cách bền vững và có ý nghĩa". |
TKTS là “kiến trúc sư trưởng” của số báo, kết nối các mảnh ghép rời rạc thành một tổng thể hài hòa, có định hướng, có chiều sâu và có trách nhiệm chính trị. Trong một tờ báo in xuất bản hàng ngày, TKTS là người chịu trách nhiệm tổ chức toàn bộ nội dung, từ định hướng chủ đề, chọn bài, biên tập, dàn trang đến chốt từng con chữ cuối cùng trước khi chuyển đi nhà in. Đó là một công việc yêu cầu sự tỉnh táo cao độ, kỹ năng chuyên môn và đặc biệt là bản lĩnh nghề nghiệp.
Nhưng hơn tất cả kỹ thuật và quy trình, điều cốt lõi ở người TKTS chính là khả năng giữ được sự bình tĩnh và tử tế giữa áp lực tốc độ và tin tức biến động từng giờ. Đó là khi họ chọn dừng lại một bài viết chưa đủ kiểm chứng, dù có thể làm chậm tiến độ. Đó là lúc họ âm thầm sửa lỗi một bài viết non tay của đồng nghiệp trẻ, để người viết không mất tinh thần. Đó là lời động viên, cảm ơn người họa sĩ trình bày sau mỗi số báo, điều tưởng chừng nhỏ nhặt, nhưng góp phần nuôi dưỡng một tòa soạn tử tế và chuyên nghiệp.
TKTS cũng là người đứng mũi chịu sào mỗi khi báo có sự cố, sai sót hay phản hồi từ độc giả. Chính họ là người phải trả lời cho những lựa chọn tổ chức nội dung, cân nhắc ngôn từ, thậm chí là chịu trách nhiệm về những chi tiết sai sót dù rất nhỏ.
Để làm được điều đó, không chỉ cần bản lĩnh, TKTS còn cần một trái tim mạnh mẽ, biết kiên định trước cám dỗ chạy theo tin “giật gân”, biết nói “không” với những bài viết chưa đủ khách quan, thiếu kiểm chứng.
Trong thời đại mạng xã hội bùng nổ, trí tuệ nhân tạo (AI) tham gia vào quy trình sản xuất tin tức và báo in đứng trước áp lực giảm phát hành, một câu hỏi đặt ra: nghề TKTS có còn giữ được vai trò trung tâm? Tôi cho rằng, câu trả lời không nằm ở công nghệ, mà nằm ở con người.
Chính sự tử tế với đồng nghiệp, với bạn đọc, với chính từng câu chữ là điều giúp nghề này tồn tại một cách bền vững và có ý nghĩa. Khi thông tin tràn ngập, thật giả khó phân biệt, sự tử tế trở thành một giá trị nhận diện. Khi niềm tin bị thử thách, sự tử tế là điều duy nhất có thể giữ chân độc giả.
Làm báo hôm nay không chỉ làm nhanh, làm đúng, mà còn làm sao giữ được chất nhân văn trong từng số báo. Giữ cho phóng viên trẻ còn động lực viết. Giữ cho từng trang báo còn một phần hồn nghề. Và giữ cho chính mình, người TKTS không đánh mất lý do vì sao dấn thân vào nghề này.
Sự bùng nổ công nghệ, sự lên ngôi của truyền thông xã hội, AI hay mô hình báo chí đa nền tảng không làm mờ đi vai trò người TKTS; ngược lại, càng đòi hỏi họ phải tỉnh táo hơn, cẩn trọng hơn và nhân văn hơn trong từng lựa chọn nội dung.
Một thế kỷ đã qua, báo chí Việt Nam đang bước vào thời kỳ mới với nhiều cơ hội và thử thách. Chừng nào còn những người TKTS kiên định với chuẩn mực nghề nghiệp, chừng đó tờ báo còn giữ được linh hồn của mình – một linh hồn được thắp sáng từ sự tử tế, lặng thầm và bền bỉ.
