'Bác sĩ AI' cứu người

* Ông Hà Anh Đức (cục trưởng Cục Quản lý khám chữa bệnh, Bộ Y tế):

Cần có cơ sở dữ liệu lớn

Việt Nam đã bắt đầu ứng dụng AI trong một số lĩnh vực khám chữa bệnh, các ứng dụng đầu tiên có thể kể đến trong chẩn đoán hình ảnh, tầm soát các bệnh lý tim mạch, ung thư...

Tuy nhiên, ứng dụng AI trong chẩn đoán bệnh chủ yếu vẫn sử dụng cơ sở dữ liệu của nước ngoài, dù vẫn đem lại hiệu quả nhưng nếu chúng ta sử dụng được kho dữ liệu trong nước, phù hợp với dịch tễ của Việt Nam sẽ đem lại hiệu quả cao hơn rất nhiều.

Bộ Y tế đã trình lên Chính phủ nghị định về cơ sở dữ liệu quốc gia trong lĩnh vực y tế. Trong cơ sở dữ liệu này có rất nhiều thông tin quan trọng như hồ sơ sức khỏe điện tử, bệnh án điện tử. Và đặc biệt khi liên thông được các dữ liệu về hình ảnh, xét nghiệm, lâm sàng, cơ hội sẽ rất lớn để phát triển ứng dụng công nghệ trí tuệ nhân tạo.

* PGS.TS.BS Tăng Chí Thượng (giám đốc Sở Y tế TP.HCM):

Xây dựng y tế thông minh là nhu cầu cấp thiết

Ngành y tế TP.HCM đang nỗ lực đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số hướng đến xây dựng hệ thống y tế thông minh, mang lại dịch vụ chăm sóc sức khỏe ngày càng hiệu quả hơn và tiện lợi hơn cho người dân.

Thực tiễn đã khẳng định nhờ chuyển đổi số mà các bệnh viện và cơ sở y tế có thể tối ưu hóa quy trình làm việc, giảm thiểu thời gian chờ đợi, quản lý dữ liệu bệnh nhân một cách hệ thống và bảo mật, cho đến các công cụ hỗ trợ công tác quản trị bệnh viện. Hỗ trợ thầy thuốc và cả người bệnh trong chẩn đoán, điều trị thông qua các công cụ AI, dữ liệu lớn (Big Data), IoT, in 3D...

Người dân có thể dễ dàng đặt lịch khám, tra cứu các thông tin về y tế từ các loại hình khám chữa bệnh, thông tin về bác sĩ, chất lượng phòng khám... cho đến tư vấn từ xa thông qua các ứng dụng di động.

AI góp phần "cách mạng hóa" ngành y tế

TS.BS Nguyễn Đình Anh, nguyên phó vụ trưởng Vụ Tổ chức cán bộ (Bộ Y tế), chia sẻ một trong những hệ thống AI đầu tiên và nổi tiếng nhất được áp dụng trong y học là MYCIN - được phát triển vào những năm 1970 tại Đại học Stanford. Hệ thống này được thiết kế hỗ trợ các bác sĩ trong việc chẩn đoán và điều trị các bệnh nhiễm khuẩn máu.

"Do hạn chế về công nghệ và quy trình phát triển, MYCIN không được thương mại hóa, nhưng nó đã đặt nền móng cho những nghiên cứu về AI trong y tế sau này" - ông Anh đánh giá.

Tại Việt Nam, ông Anh chia sẻ có một số bệnh viện lớn và trung tâm nghiên cứu đã tiên phong trong việc sử dụng AI nhằm nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe và cải thiện quy trình quản lý bệnh nhân. Đơn cử như các bệnh viện Bạch Mai, Chợ Rẫy, Trung ương Huế, K... sử dụng AI trong việc phân tích hình ảnh y khoa và hỗ trợ chẩn đoán.

Các hệ thống này giúp bác sĩ phát hiện sớm các dấu hiệu của ung thư, bệnh tim mạch và các bệnh lý thần kinh thông qua phân tích dữ liệu từ các hình ảnh X-quang, CT scan và MRI.

Ngoài ra, trong điều trị có các bệnh viện K, Ung bướu TP.HCM, Đa khoa Phú Thọ đã triển khai sử dụng phần mềm IBM Watson for Oncology giúp chẩn đoán điều trị cho các bệnh nhân ung thư và đạt được những kết quả tốt.

Mặc dù vẫn còn nhiều thách thức, nhưng ông Anh kỳ vọng AI sẽ tiếp tục đóng vai trò quan trọng, góp phần "cách mạng hóa" ngành y tế, mang lại những thay đổi sâu sắc trong chẩn đoán, điều trị và quản lý bệnh nhân. Từ việc cá nhân hóa liệu pháp điều trị, phát triển dược phẩm cho đến cải thiện quản lý bệnh viện.

"Tuy vậy, AI sẽ không thay thế hoàn toàn vai trò của bác sĩ và chuyên gia y tế, nhưng sẽ trở thành một công cụ hỗ trợ mạnh mẽ, giúp tăng cường khả năng chẩn đoán và điều trị, từ đó nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe của người dân, nên đội ngũ cán bộ y tế không thể đứng ngoài cuộc", ông Anh nhận định.

Bệnh nhân mong ung thư không còn là án tử

Là người được thụ hưởng từ ứng dụng AI vào nội soi tiêu hóa, bà Loan (53 tuổi, quê ở Hưng Yên) nói mình may mắn khi đã được phát hiện sớm ung thư dạ dày sau khi nội soi và điều trị kịp thời.

Khoảng hơn một năm trước, bà Loan thấy sụt cân nhanh nên đến Bệnh viện ĐH Y Hà Nội thăm khám và được chẩn đoán ung thư dạ dày. "Nghe đến ung thư, tôi cảm thấy rất sốc và nghĩ rằng mình chẳng còn sống được bao lâu. Thế nhưng bác sĩ nói tôi được phát hiện ở giai đoạn sớm nên có thể phẫu thuật và sống khỏe", bà Loan kể lại.

Lúc ấy bà Loan cũng không quan tâm nhiều đến việc bác sĩ dùng kỹ thuật gì để nội soi, tầm soát cho bà. Chỉ sau khi điều trị thành công, trong những lần tái khám bà mới biết hóa ra mình đã được phát hiện bệnh nhờ ứng dụng công nghệ hiện đại - AI. Bà cũng mong rằng có nhiều người bệnh được phát hiện sớm, điều trị kịp thời để "ung thư không còn là án tử" như nhiều người vẫn nghĩ.

Đưa trí tuệ nhân tạo ra đảo xa

Bác sĩ Luân Thanh Trường, trưởng Trạm y tế xã Thạnh An (huyện Cần Giờ, TP.HCM), chia sẻ sau hai năm tích hợp ứng dụng AI hỗ trợ chẩn đoán X-quang lồng ngực đến với người dân xã đảo, đã có hơn 400 trường hợp được chụp X-quang phát hiện sớm các tổn thương để kịp thời điều trị.

Đây là mơ ước bao năm của người dân xã đảo duy nhất ở TP.HCM, bởi xưa nay họ phải vất vả lên trung tâm thành phố mới được chụp X- quang thăm khám, vừa tốn thời gian và tiền bạc. Thạnh An cũng là trạm y tế đầu tiên trên cả nước có hệ thống chụp X-quang hiện đại này.

Từ ứng dụng AI này, bác sĩ Trường bảo rằng có những trường hợp người bệnh bị tổn thương rất nhỏ, khó nhận biết, thế nhưng hệ thống máy phát hiện được, kết quả chụp hình ảnh rõ nét, khi chuyển hình ảnh lên tuyến trên các bác sĩ rất ngạc nhiên.

Đặc biệt, máy X-quang thế hệ mới nhất được tích hợp AI giúp phát hiện 95 bất thường thường gặp trên phim X-quang phổi chỉ trong vòng 10 giây. Và chỉ chưa tới 15 phút sau khi trạm y tế xin ý kiến chẩn đoán của các bác sĩ chuyên gia, người bệnh đã có một kế hoạch điều trị rõ ràng.

"Đây là món quà vô giá với bà con trên xã đảo, nhất là với người nghèo khi họ không có điều kiện di chuyển đến các bệnh viện trong trung tâm thành phố thăm khám sớm", bác sĩ Trường bộc bạch.